Народны посуд и хатнія прылады
Традыцыйнае ручное ткацтва беларусаў
Калі зацвітае лён, поле стаіць блакітнае-блакітнае, нібы неба. А як жа з яго атрымліваецца тканіна на кашульку?.
Усе працэсы, звязаныя з апрацоўкай сыравіны і падрыхтоўкай яе да ткання, выконваліся ўручную – звычайна гэта была жаночая работа. Спачатку абівалі ільняныя галоўкі, з якіх потым рабілі ільняное масла. Рабілі гэта пранікам. Пранік – пляскаты драўляны брусок з ручкай, якім абівалі лён. |
|
|
Для атрымання валакна саломку ільна рассцілалі на лузе або на пожні, звычайна ў канцы жніўня ў час вялікіх рос. Пры дажджлівым надвор’і саломка вылежвалася 3-4 тыдні, пры сухім – 5-6. Часам лён спачатку вымочвалі, а потым рассцілалі, валакно з такога ільну лепш выбельвалася і было больш моцным. Гатовую трасту звязвалі лепш выбельвалася і было больш моцным. Гатовую трасту звязвалі ў кулі і высушвалі. |
У кастрычніку лён мялі церніцай (мялкай), трапалі траплом.
Трапло – тонкая дошчачка лапатападобнай формы для ачышчэння валакна ад кастрыцы. Не цяжка здагадацца, чаму гэты месяц называецца кастрычнік. |
|
|
А вось і грэбень - прылада для часання валакна. Вось як выглядае вычасанае валакно (яно называецца кужаль, або кудзеля) – лён-гулька і лён, сплецены ў касу. У лістападзе пачыналі прасці, пралі на працягу ўсяго тыдня за выключэннем святочных дзён і нядзелі. |
Кудзелю ўмацоўвалі на прасніцы, у працэсе прадзення ніткі скручвалі на верацяно. З 19 стагоддзя на Беларусі пачалі карыстацца механізаванай прыладай – калаўротам, які замяніў верацяно. |
|
|
Затым пражу рыхтавалі для ткання: бялілі або фарбавалі. Працэс бялення адбываўся так: маткі пражы вымочвалі ў шчолаку, залівалі ў жлукце (спецыяльнай бочцы), паласкалі і развешвалі на сонцы. Фарбавалі пражу і тканіну адварамі або настоем лісця, кары дрэў, сцяблоў, кветак, каранёў траў. Для звівання пражы ў маткі служыла матавіла, насноўніцу намотвалі аснову для красён.
У сакавіку, калі дзень павялічваўся,у хату прыносілі кросны. У наладцы красён звычайна ўдзельнічалі 2-3 жанчыны.А ўжо працы беларускія жанчыны не шкадавалі.Трэба было наткаць палатна, з якога пасля выраблялі адзенне, бялізну, ручнікі, пялёнкі, павязкі на раны. |
Чаўнок - прылада для прапускання нітак, якія накручвалі на цэўку, драўляную палачку з утаўшчэннямі на канцах. Прылада для накручвання пражы на цэўку называецца сукала. |
|
Бязмен, каромысел, грэбень для ільну, ступка, грэбень для валасоў, пральнік для бялізны |
|
Прас драўляны і прас жалезны (жалязка) | |
Хатні посуд | |
Церня для апрацоўкі ільну (Ваўкавыскі раён) | |
Калаўроты (Магілёўшчына, Гродзеншчына, Міншчына) |
Просмотров: 6883