Словы пра творцаў

Еўфрасіння Полацкая

"Зоркі асветы, запаленыя Ефрасінняй Полацкай і Кірылам Тураўскім, не згаслі ў вяках і дажылі да часоў скарынавых". (А. Петрашкевіч)

Францыск Скарына

"Самай выдатнай фігурай Адраджэння быў Францыск Скарына".

(У. Караткевіч)

"Сярод гуманістаў беларускай народнасці вядучае месца належыць Францыску Скарыне, беларускаму першадрукару і асветніку, а таксама Міколу Гусоўскаму, паэту і сучасніку Скарыны". (В. Дарашэвіч)

"Беларускі першадрукар Францыск Скарына - выдатны вучоны, вялікі асветнік-гуманіст і патрыёт роднай зямлі". (С. Александровіч)

Бы скарб дарагі і жаданы.

Мы том яго ў рукі бяром,

Бо ён для мільёнаў славянаў

Быў першым тады букваром. (П. Прыходзька)

"Лепшага імя за Скарыну для назову праспекту ў нашай гісторыі не знайсці". (Н. Гілевіч)

"Такой гіганцкай асобай, як Францыск Скарына, мог бы ганарыцца кожны народ". (В. Чамярыцкі)

Цэлы горад схіліў калені,

калі голас пачуўся Твой...

Ты з'явіўся ў пару зацьмення,

каб народ асвяціць сабой. (Э. Акулін)

"Сын свайго народа, Скарына даў беларусам друкаваную кнігу на іх роднай мове. Ён хацеў бачыць беларускае слова роўным сярод роўных у сям'і самых развітых і вядомых моў". ("ЛіМ")

Першадрукар Францiшак Скарына!

Вядомы мала нам, а вельмi шкода,

Такая постаць толькi ёсць адна,

Ён – сiмвал беларускага народа. (А. Балуценка)

"Жыццё Скарыны - сапраўдны подзвіг у імя нацыі, першы подзвіг на цярністым шляху нацыянальнага Адраджэння". ("Звязда")

Марыў калісьці славуты Скарына,

"Ціснучы" кнігі на мове бацькоў:

Простаму люду ў роднай краіне

Зробіць даступнай ён мудрасць вякоў. (Н. Гілевіч)

Мікола Гусоўскі

"Сярод гуманістаў беларускай народнасці вядучае месца належыць Францыску Скарыне, беларускаму першадрукару і асветніку, а таксама Міколу Гусоўскаму, паэту і сучасніку Скарыны". (В. Дарашэвіч)

"Адгорнута новая яркая старонка шматвяковага культурнага жыцця беларускага народа: стаў вядомы гуманіст-патрыёт, адзін з найвялікшых славянскіх паэтаў-лаціністаў эпохі Адраджэння". (В. Дарашэвіч)

І вось насустрач нам сцяжынай коўзкай

ідзе хадой,

упэўненай наўздзіў,

той зубр, якому некалі Гусоўскі

паэму на латыні прысвяціў.

У рухах ані кропелькі знямогі,

хоць шлях яго пралёг цераз вякі.

На лбе крутым закручаныя рогі –

нібыта ў хмары два маладзікі.

Між сосен, што стаўпіліся наўкола,

ён прыпыніўся і застыў на міг,

як рукапіс Гусоўскага Міколы

у рэдкім радзе векавечных кніг. (А. Вольскі)

"Мікола Гусоўскі ў вырашэнні тэмы вайны і міру выступае прадаўжальнікам вялікай традыцыі, якая складае ідэйны стрыжань старажытнарускіх і беларуска-літоўскіх летапісаў, усходнеславянскай паэмы "Слова пра паход Ігаравы" і арыгінальнага твора мясцовай агіяграфіі "Жыціе Барыса і Глеба". (В. Праскаловіч)

Мікола Гусоўскі - сапраўдны волат эпохі гуманістычнага Адраджэння, альбо Рэнесансу, які найбольш поўна і ярка ўвасобіў духоўную веліч народа, яго розум і паэтычны геній". (В. Праскаловіч)

Адам Міцкевіч

"Адам Міцкевіч - паэт бунтарскага духу і ўсеабдымнага таленту, які па шырыні свайго ахопу ставіць яго на адну ступень з найвялікшымі геніямі свету". (Я. Колас)

"Паэма Адама Міцкевіча "Пан Тадэвуш" - гэта твор не для тых, хто шукае ў кнізе вострых сюжэтаў, лёгкіх прыгод, а для ўдумлівага, разумнага чытача, які хоча ведаць гісторыю сваёй Бацькаўшчыны, які турбуецца за яе сённяшні і заўтрашні дзень і які, урэшце, па-сапраўднаму любіць літаратуру, захапляецца чароўнай красой паэтычнага слова". (К. Цвірка)

"Сёння няма такога кутка зямлі, дзе б не ведалі і не чыталі твораў славутага сына беларускай зямлі, аднаго з найвялікшых паэтаў свету Адама Міцкевіча. Прасякнутая высокай духоўнасцю, любасцю да жыцця, да чалавека, яго паэзія пакінула глыбокі след у літаратурах многіх народаў". (К. Цвірка)

Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч

"У творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча ёсць матывы, якія нагадваюць пропаведзь хрысціянскай пакорлівасці, цярпення, але зрэшты і ў гэтага пісьменніка праўда жыцця бярэ верх". (Іван Навуменка)

"Адносіны Купалы да літаратурнай спадчыны Дуніна-Марцінкевіча прасякнуты духам крытыцызму". (В. Івашын)

"Месца Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча ў гісторыі айчыннага пісьменства вызначана трывала: пачынальнік новай беларускай літаратуры". (Я. Янушкевіч)

"Пінскай шляхтай" драматург удала падхапіў традыцыі літаратурнага жыцця Палесся XVIII ст." (А. Мальдзіс)

Максім Багдановіч

"І яшчэ таму Багдановіч бачыў далей, што ён ніколі не страчваў веры ў неадольнасць чалавечага руху наперад". (У. Караткевіч)

"Гэта невялікая, сціпла выдадзеная ў друкарні Марціна Кухты кніжка стала легендай, сапраўдным вянком на высокім чале беларускай паэзіі". (Т. Чабан)

Так зайздрасна: насіць вянок паэты

І мець імя задумнае Максім,

Кахаць зямлю з яе жыццём глухім

І песняй перавіць юнацтва леты;

Ад хараства не ведаць іншай мэты

І адшукаць, што горда поўны ім,

І родны люд у руху маладым,

І зачарованых палеткаў кветы. (У. Жылка)

Нізка голаў схіляю, юнача,

Перад вечным глаголам тваім. (У. Караткевіч)

Чаму здараецца

Ў жыцці у нашым часта,

Што лепшыя сыходзяць

У нябыт, у цемру першымі?..

Бывае, толькі-толькі пачынае

Дарунак Божы -

Талент - расцвітаць,

Як раптам... смерць

Й сцюдзёны жвір магільны...

Што застаецца? -

Творы, кнігі, словы... (Ю. Півуноў)

Калі паміраюць паэты,

Што ні перад кім не гнуцца, —

У чалавецтва прасветы

На ўсе вякі застаюцца. (А. Грачанікаў)

Ён навучыў, здаецца, гаварыць

Па-беларуску нават кіпарысы,

Барвінак на магільніку гарыстым

Ён навучыў, здаецца, гаварыць. (Я. Сіапкоў)

"Ён не толькі наш настаўнік, але і нібыта святло сэрца нашага, улюбёны сын, з нараджэннем якога мы пачалі новае жыццё, які зрабіў нас мудрэйшымі і дабрэйшымі, адкрыў нам вочы на нас саміх, прымусіў па заслугах ганарыцца сабой." (У. Караткевіч)

Даруй, Паэт!

Прабач, шаноўны,

што у вірлівай мітусні

ірвалі з жарам бессаромным

сваёй Айчыны карані.

Такіх Сыноў не лішне мела

многапакутная зямля —

то зарастала, то мялела

табой ўзараная ралля. (М. Кавалеўскі)

...Вінаграду сонечная гронка

Падваконнік зманліва кране...

А яму ўсё родная старонка

Мроіцца ў расчыненым акне.

А над бухтай, сіняй і санлівай,

Над адвечнай бездарожжу хваль

Лебядзінай песняю шчымлівай

Поўніцца асмужаная даль. (М. Скобла)

Як жа многа мясцоў для магіл,

Толькі месца няма для Максіма. (А. Барскі)

Смерці Паэта няма —

Ёсць Нараджэнне!

Песняй абвостраны слых,

Чуеш, Максім? — не ўмірае!

Гэта з табой. І для ўсіх

Зорка Венера світае. (Я. Янішчыц)

"Вянок" М. Багдановіча ў спалучэнні з некаторымі вершамі, напісанымі ім прыкладна ў той жа час, — гэта, несумненна, прадмет гордасці кожнага адукаванага беларуса, усіх славян, а гэта значыць — здабытак і сусветнай культуры". (А. Лойка)

Хто нашу зямельку адновіць,

Верне яе блакіту бязмеры?

Глядзіць у вочы Максім Багдановіч

Вачыма зоркі Венеры. (Д. Бічэль)

Паклон табе, горды Сакольнік

Беларускага крэўнага слова,

Беларускага вечнага слова,

Што ты заручыў яго з небам.

Дзякуй, Максім Багдановіч! (Р. Барадулін)

Багдановіч, вартуй,

Кожны крок наш і і рух недарэчны…

Хай загадка твая

Застаецца загадкаю вечнай. (Л. Дранько-Майсюк)

"М. Багдановіч заўсёды быў блізкі да музыкі. І гэта адчуваецца не толькі ў незвычайнай музыкальнасці яго вершаў, але і ў многіх крытычных артыкулах пра музыку, творчасць асобных кампазітараў. Думаецца, што музыка, песня адыгралі галоўную ролю ў станаўленні яго паэтычнага таленту, шчырага, непаўторнага па цеплыні пачуццяў. Уся паэзія класіка беларускай літаратуры напоўнена музыкай, што праяўляецца і ў схільнасці да пэўнай тэматыкі, і ў трактоўцы з'яў рэчаіснасці. і ў стварэнні мастацкіх вобразаў, і ў асаблівых адносінах да рытмікі і строфікі верша, у вытанчаным валоданні фанетычнай палітрай". (І. Паступальскі)

"Максім Багдановіч быў перакананым і палымяным інтэрнацыяналістам. Сведчанне таму — не толькі яго дасканалыя майстэрскія пераклады паэзіі з розных моў свету (а перакладаў ён з арыгінала), але і яго выдатныя артыкулы

аб паэтах іншых народаў, прасякнутыя шчырай братэрскай любоўю і павагай. Разам з Купалам, Коласам і Цёткай ён стаў заснавальнікам адной з самых выдатных традыцый беларускай літаратуры — традыцыі інтэрнацыяналізму, братэрскай дружбы, узаемапавагі — традыцыі, якой неабходна асабліва да- ражыць і якую няспынна трэба развіваць". (М. Чырскі)

"Вянок" М. Багдановіча можна назваць сэрцам яго паэзіі, узорам самараскрыцця ў ім чалавека — шукальніка сацыяльнага разняволення, палітычнай свабоды, гармоніі прыгожага і добрага — чалавека, якім быў сам М. Багдановіч. ("Настаўніцкая газета")

"Багдановіч паэтызаваў перш за ўсё драмы і трагедыі сваёй сучаснасці: убачанае ім у вёсцы і горадзе, звязанае з яго роздумам над эпохай увогуле”. (А. Лойка)

"Любіў Максім Багдановіч народную песню за яе меладычнасць, эпічны размах і лірычную цеплыню”. (С. Майхровіч)

"Тое, што мы завём подзігам, – для яго натуральная манера мысліць і жыць”. (М. Стральцоў)

"Аб чым бы ні пісаў М. Багдановіч, да якога б жанру літаратуры ён ні звяртаўся, яго пяром вадзіла шчырае жаданне ўзняць родную літаратуру на новую вышыню”. (Р. Шкраба)

"Без пары адцвілі, адзвінелі гады, і цябе падкасіла нядоля”. (М. Васілёк)

Янка Купала

"Бадай, нельга знайсці больш дакладнага і больш глыбокага вызначэння сутнасці творчасці Янкі Купалы і таго ўкладу, які ён зрабіў у родную літаратуру, чым гэтыя два словы: народны паэт". (Р. Шкраба)

"Паэзія янкі Купалы - гэта квітнеючы і чароўны сад, дзе сабраны водар беларускай зямлі". (Я. Колас)

"Купалава песня да сэрца навечна праклала свой шлях". (М. Хведаровіч)

"Галоўнае, што ўплывала на творчасць Купалы, - гэта была песня беларуская, легенда беларуская, жывое жыццё беларускае". (У. Караткевіч)

"Гэты чалавек - Янка Купала - усім створаным вярнуў народу годнасць, годнасць за сваё мінулае, сілу жыць у сённяшнім, мужнасць, каб глядзець у будучыню". (У. Караткевіч)

"Песні Купалы - гэта люстра, у каторым свеціцца душа беларуса, яго жыццё, яго родны край; гэта праўдзівы, непадробны голас, што выходзіць з самай глыбі народнай душы, гэта - "крык, што жыве Беларусь!" (У. Самойлаў)

"Мы маем шмат каго... І ўсё адно Купала застанецца першай нашай любоўю, нашымі вачыма, нашым сумленнем, нашым вечна жывым сэрцам”. (У. Караткевіч)

"З прыходам у літаратуру Якуба Коласа і Янкі Купалы ў ёй з'явіўся псіхалагічна складаны, жыццёва праўдзівы вобраз беларуса - сапраўды нацыянальны характар". (І. Навуменка)

"І народ свята захоўвае ў сваім сэрцы памяць аб лепшым сваім сыне, які прайшоў разам з ім слаўны шлях барацьбы ў імя лепшых чалавечых ідэалаў". (Я. Колас)

"Творчасць Янкі Купалы... Спасцігай яе чыстым, адкрытым сэрцам, дарагі чытач. Прымай да сэрца паэтаў боль і паэтаву радасць, занепакоенасць маральным станам чалавека і чалавецтва, яго светлы аптымізм, веру ў чалавека". (М. Мішчанчук)

"Цяжка ды і немагчыма ўявіць нас, беларусаў, без Янкі Купалы. Ён наш буквар і энцыклапедыя, песня і сумленне". (А. Пысін)

Ты вечна будзеш сярод нас,

І непаўторнай тваё імя

Легендай стане ў вяках,

Паходняй, што сваім праменнем

Паможа ў будучыню шлях

Прабіць наступным пакаленням. (М. Танк)

"Янка Купала - не проста літаратурная з'ява ці эпоха, творчасць паэта - з'явішча грамадска-палітычная". (М. Лужанін)

"Няма ў нас мясціны такой, дзе не ззяе Купалава сэрца" (М. Лужанін)

Толькі Вязынку, хату Купалы

Наш народ захавае навек,

Бо і сёння адгэтуль нямала

Пачынаецца песенных рэк. (П. Панчанка)

"Паэзія, на думку Купалы, павінна быць праўдзівым люстрам жыцця народа" (В. Івашын)

"Янка Купала быў вясёлы, схільны да дабрадушных жартаў і гумару чалавек". (Я. Колас)

"Янка Купала любіў нас, маладых паэтаў, і мы заўсёды адчувалі яго бацькоўскую ўвагу да нас". (М. Хведаровіч)

"Купала гаварыў мала і не любіў без патрэбы гаварыць. тыя, хто Купалу ведаў, да яго з просьбамі выступіць не звярталіся. І ён быў на сходах звычайна пачэсным госцем.

Але калі Купала не ўмеў гаварыць, дык затое ўмеў слухаць. А да гэтага трэба таксама мець талент. Такога ўважлівага і адданага слухача, як Купала, я не сустракаў. Хацелася адкрыць яму ўсю душу, усе патаемныя думкі. Яго твар сведчыў, што твая таямніца будзе ім захаваная вярней, чым у цябе самога". (М. Шчаглоў)

Якуб Колас

"А "Новая зямля" - ды гэта ж своеасаблівая энцыклапедыя жыцця беларускага сялянства". (П. Броўка)

"Самым дарагім для нас імем у беларускай літаратуры побач з імем незабыўнага Янкі Купалы з'яўляецца імя Якуба Коласа". (К. Крапіва)

"Творчасць Якуба Коласа -гэта своеасаблівы летапіс жыцця народа, летапіс праўдзівы і хвалюючы", (М. Лынькоў)

"Якуб Колас - адзін з заснавальнікаў беларускай літаратурнай мовы, настаўнік некалькіх пакаленняў сучасных беларускіх пісьменнікаў". (М. Лужанін)

"Якуб Колас - з'ява ў духоўным жыцці беларускага народа незвычайная і, я сказаў бы, неабсяжная". (Н. Гілевіч)

"Якуб Колас - у сваёй геніяльнай прастаце, беларускасці - адзіны, непаўторны". (А. Лойка)

"З прыходам у літаратуру Якуба Коласа і Янкі Купалы ў ёй з'явіўся псіхалагічна складаны, жыццёва праўдзівы вобраз беларуса - сапраўды нацыянальны характар". (І. Навуменка)

Жыві, мілы Колас,

Многа летаў, зімаў.

З ясным сонцам побач

На зямлі радзімай. (Я. Купала)

"Калі гаварыць пра творчасць Коласа, то трэба сказаць, што самай вызначальнай яе рысай з'яўляецца веданне жыцця народнага, яго быту, яго дум, настрояў, у гэтым веданні аснова для творчасці - праўда жыцця". (А. Куляшоў)

"Якуб Колас быў не толькі паэт, празаік, драматург, а і вучоны, глыбокі знаўца гісторыі культуры свайго народа і роднай літаратуры". (А. Суркоў)

"Вобраз Якуба Коласа заўсёды жыве ў маёй душы. Ён вырастае перада мной як вобраз паэта. педагога, гуманіста, грамадскага дзеяча, барацьбіта за свабоду". (П. Тычына)

"Коласу, па яго духоўным складзе, было агідна слугаванне і падлешчванне. Ён трымаўся на роўнай назе, папярэдліва і далікатна”. (Максім Лужанін)

"У народных казачнікаў і апавядальнікаў Я. Колас вучыўся вобразнасці і выразнасці мовы”. (Ю. Пшыркоў)

"Вядома, Колас непараўнальны майстар, пісьменнік з вялікім вопытам і выдатнай літаратурнай школай”. (Н. Перкін)

"Але прырода ў Коласа, паэта-селяніна, не толькі прадмет любавання, яна, калі хочаце, мае сацыяльны аспект”. (Іван Навуменка)

"Вось чаму мы так лёгка адрозніваем свабодную, амаль гутарковую манеру апавядання Якуба Коласа ад крыху прыўзнятай, блізкай да кніжнай манеры З. Бядулі”. (Уладзімір Юрэвіч)

"Калі ж, нарэшце, раннім ранкам гром грымне, дождж заплешча ў рынах, ён выйдзе радасна на ганак з усмешкай мудрай селяніна!” (Алег Лойка)

"Дзень добры, друг, наш бацька Колас – народа нашага пясняр”. (Пятро Прыходзька)

"Як гарачы патрыёт, Якуб Колас усю сваю грамадскую дзейнасць аддае справе вызвалення радзімы". (К. Крапіва)

"Трылогіі Якуба Коласа "На ростанях" належыць адметнае і ганаровае месца ў творчасці пісьменніка і ў гісторыі беларускай літаратуры. Выкліканая да жыцця пэўнымі гістарычнымі падзеямі ў Беларусі, кніга не страціла надзённасці і актуальнасці, бо ў ёй пісьменнік ставіць і вырашае агульначалавечыя праблемы сэнсу жыцця, патрыятызму, кахання, чалавека і космасу і іншыя, якія хвалявалі, хвалююць і будуць хваляваць чалавека". (В. Ляшук)

Максім Гарэцкі

"Адметная рыса таленту Максіма Гарэцкага - яго блізкасць да народнай глебы, да вытокаў народнага жыцця, народнага светаўспрымання, вернасць нацыянальным мастацкім традыцыям і разам з тым імкненне засвоіць лепшыя дасягненні сусветнай літаратуры, мастацкага вопыту ўсяго чалавецтва". (Д. Бугаёў)

"Нашаму сучасніку Максім Іванавіч Гарэцкі блізкі глыбокай чалавечнасцю свайго таленту, высокай творчай непаўторнасцю аўтарскага стылю". (Д. Бугаёў)

"Максім Гарэцкі - постаць велічная, дыяпазон яго творчасці вельмі шырокі і багаты. Ён належаў да так званай залатой пяцёркі, у якую ўваходзілі Янка Купала, Якуб Колас, Максім Багдановіч, Змітрок Бядуля і ён сам, Максім Гарэцкі". ("ЛіМ")

Міхась Чарот

" У творах Міхася Чарота адлюстравана гераічная рэчаіснасць беларускага народа, яго творы поўныя жыццесцвярджальнага пафасу". ("Полымя")

"Асноўны матыў п'есы Міхася Чарота "На Купалле" - пошукі шчасця, які ў той час быў надта папулярным у Беларусі. У п'есе нязмушана разгортваліся актуальныя праблемы, сучасныя часу..." (С. Лаўшук)

"Вунь Мiхась Чарот... У яго кучаравая галава, скупая ўсмешка i нясмелы жэст. Ён вельмi прыгожы, як дзяўчына. I гэтая прыгажосць нейкая простая, даступная i добрая. На гэтым сходзе ён цэнтр, гэта вiдаць i ў перапынках, калi яго тут жа акружае то адна, то другая група. Ад яго як бы iдуць нябачныя нiцi ўсiх тутэйшых падзей". (Я. Скрыган)

"У 1939 годзе я быў пераведзены ў адзiночную камеру. Уважлiва аглядзеў сцены, шукаючы надпiсаў, i вось у кутку прачытаў тэкст верша, выкалупаны нечым вострым на сцяне. Гэта была апошняя сустрэча з маiм любiмым паэтам i другам Мiхасём Чаротам. Гадамi я захоўваў гэтыя яго словы ў сэрцы:

 

Я не чакаў

i не гадаў,

Бо жыў з адкрытаю душою,

Што стрэне лютая бяда,

Падружыць з допытам,

З турмою.

Прадажных здрайцаў лiхвяры

Мяне зацiснулi за краты.

Я прысягаю вам, сябры,

Мае палi,

Мае бары, —

Кажу вам — я не вiнаваты!" (М. Хведаровіч)

Кузьма Чорны

"Творы Кузьмы Чорнага з'яўляюцца адным з прыкладаў прозы строгай апавядальнасці". ("Гісторыя беларускай літаратуры")

"Як празаік Кузьма Чорны вялікі, вялікі ва ўсім". (Б. Сачанка)

"Залішняе капанне ў псіхалогіі чалавека характарызуе і раннія апавяданні К. Чорнага". (А. Адамовіч)

"Чорны – раманіст-эпік, мастак-мысліцель, мастак-інтэлектуаліст. Для яго адным з важнейшых прынцыпаў быў прынцып гістарызму". (П. Дзюбайла)

"Лiтаратурная крытыка 20-х гадоў, калi Кузьма Чорны толькi-толькi ўваходзiў у свет прыгожага пiсьменства, прадказвала яму будучыню "беларускага Дастаеўскага". (М. Тычына)

"Кожны сапраўдны пiсьменнiк марыць пра сваю Галоўную Кнiгу, у якой змог бы выказацца напоўнiцу. Кузьма Чорны знаходзiўся на падыходзе да гэтай кнiгi. Бо што такое для празаiка, тым больш эпiчнага таленту, 44 пражытых гады жыцця? Мiж тым менавiта ў гэтым узросце Леў Талстой завяршыў эпапею "Вайна i мiр", а Джэймс Джойс апублiкаваў раман "Улiс". Рукапiсы апошнiх гадоў жыцця Чорнага выразна сведчаць, больш таго, крыкам крычаць пра тое, што празаiк стаяў на парозе самых вялiкiх сваiх мастацкiх i фiласофскiх адкрыццяў". (М. Тычына)

Кандрат Крапіва

"Байкам Кандрата Крапівы суджаны доўгі век не толькі таму, што пісьменнік падгледзеў сюжэты і характары для іх у жыцці, але і таму, што яны створаны на высокім мастацкім узроўні". (Р. Шкраба)

"Крапіва, безумоўна, вялікі майстар байкі і камедыі, але ён і добры лірычны паэт, і цудоўны бытапісец. Дыяпазон яго творчасці вельмі шырокі, таму што пісьменнік шырока глядзіць на жыццё і глыбока пранікае ў яго тайнікі, ён бачыць у ім і гераічнае, і трагічнае, і смешнае". (П. Глебка)

"Мы, купалаўцы старэйшага пакалення, з вялікай удзячнасцю і пашанай ставімся да Кандрата Крапівы - мага, чараўніка, які ўзбагаціў нашы думы, веды, абудзіў у нас жаданне ствараць дабро, служыць людзям". (З. Стома)

"Ёсць людзі, якія маюць як быццам не адно жыццё не адну біяграфію, - жыццё іх упрыгожвае многія тысячы жыццяў, біяграфій! Дзелячыся з мноствам людзей багаццем сваёй душы чалавек тады не бяднее, а наадварот - узбагачаецца сілай народа, яго ўдзячнасцю і любоўю. Такім чалавекам - сапраўдным сынам народа - мы называем і Кандрата Крапіву". (Я, Брыль)

"Цяжка пераацаніць плён сустрэчы тэатра з драматургіяй Кандрата Крапівы. Яна мела найвялікшае значэнне для станаўлення ў тэатры перш за ўсё грамадзянскай тэмы. Праблемы, якія ўзнімаюцца ў п'есах Крапівы, маюць агульначалавечае значэнне. Я як акцёр быў вельмі рады сустракацца з тыповымі, дасканага адшліфаванымі вобразамі". (Б. Платонаў)

"Кандрат Крапіва заўсёды ва ўсёй сваёй творчасці вылучаўся і вылучаецца выключнай шчырасцю, праўдзівасцю, высшай патрабавальнасцю. У гэтым ён сапраўдны прыклад для ўсіх нашых пісьменнікаў, якія па-сапраўднаму бяруцца за нялёгкую справу стварэння мастацкіх твораў. Ён ніколі не спяшаецца, доўга працуе, але затое кожны радок яго дасканала апрацаваны". (П. Броўка)

"Шырокая, разнастайная і складаная грамадская дзейнасць гэтага выдатнага сына беларускага народа. Кандрат Крапіва - пісьменнік не толькі Беларусі..." (А. Венцлава, літоўскі пісьменнік)

"Усё, што створана Кандратам Крапівой у галіне паэзіі, прозы, драматургіі, пад сілу толькі вялікаму арыгінальнаму таленту пісьменніка-наватара, які ўвасобіў у сабе адзінства жыцця і літаратуры". (В. Чэрнікава)

"Яго творам уласцівы сплаў рэалізму, рамантыкі, гумару, непасрэднасці і філасофскай глыбіні. Яны сугучныя часу і зразумелыя народу". (В. Чэрнікава)

"Байкі і сатырычныя творы Крапівы адразу атрымалі ў літаратуры сталую "прапіску", сталі творамі хрэстаматыйнымі, па якіх вучыцца глядзець на жыццё ўжо каторае пакаленне школьнікаў", (І. Навуменка)

"Пад уражаннем прачытанага ён яшчэ ў Койданаўскім гарадскім вучылішчы спрабаваў пісаць сам. Гэта былі вершы з налётам "сусветнай тугі". (Р. Шкраба)

"Для першых гумарэсак К. Крапівы характэрны незласлівыя, жартоўныя інтанацыі”. (Я. Казека)

"Супраць адсталасці, цемры і забабоннасці вёскі накіраваў гнеўную сатыру Кандрат Крапіва”. (І. Кудраўцаў)

Аркадзь Куляшоў

"Можна смела сказаць, што паэзія Аркадзя Куляшова - духоўная энцыклапедыя яго пакалення". (П. Панчанка)

"Паэма Куляшова («Сцяг брыгады») народная ў самым дакладным значэнні гэтага слова: яна паказала душу народа ў адзін з найбольш адказных і важных момантаў яго гісторыі”. (Рыгор Бярозкін)

"Мяккая задуменнасць і ўнутраная душэўная азоранасць яго верша ўвесь час суправаджаюцца моцнымі, цвёрдымі, мужнымі інтанацыямі і рытмамі”. (Н. Перкін)

"Тут — той шчаслівы і рэдкі выпадак, калі яно, паэтава пакаленне, з творчай сталасцю і юнацкай непасрэднасцю раскрыла, разгарнула свой унутраны свет, паведала лірычна-пранікліва — то са смуткам, то ўсмешліва, то ў складаным перапляценні розных настрояў — аб сваім каханні, аб сустрэчах і развітаннях, аб першым жыццёвым вопыце з яго салодкай самотнасцю і аб радасным адчуванні ўласнай маладосці". (В. Бечык)

"Ён быў першаадкрывальнікам у паэзіі. Таму кожны паэтычны твор Куляшова нараджаўся як дзіця — абрываючы пупавіну еднасці з папярэднікам". (В. Куляшова)

Іван Шамякін

"Творы Шамякіна - гэта сур'ёзныя творы, якія з'явіліся ў выніку грунтоўнага вывучэння жыцця, яго глыбінных працэсаў, іменна тых, глыбокіх плыняў, тых кіпучых і светлых крыніц, у якіх пульсуе, фарміруецца, выкрышталізоўваецца наша сучаснасць". (В. Каваленка)

"Шамякін, шырока карыстаючыся фактамі ўласнай біяграфіі, абапіраючыся на ўбачанае і перажытае ім самім, яго роднымі і блізкімі, стварыў праўдзівы мастацкі партрэт свайго гераічнага пакалення, якое мужнела і гінула ў баях". (В. Каваленка)

"Кожны раман ці аповесць Івана Шамякіна - гэта новае, свежае слова аб нашай рэчаіснасці, аб нашых праблемах, аб нашых людзях, гэта раскрыццё маральных глыбінь чалавечых душ, гэта і яго споведзь аб сваіх ідэалах, сваіх надзеях, сваіх радасцях і сваіх болях". (А. Макаёнак)

"Сучаснасць у разуменні І. Шамякіна - з'ява жывая, рухомая, зменлівая, плынная. Абавязкова звязаная з гісторыяй, жывыя ўрокі якой выкладзены на многіх старонках шматлікіх кніг пісьменніка". (У. Гніламёдаў)

"Проза Івана Шамякіна - своеасаблівы літаратурны барометр. Яна служыць дакладным паказчыкам усіх змен і новых веянняў, якія адбываюцца вакол нас; па ёй можна меркаваць аб ступені важнасці ці злабадзённасці пытанняў, якімі ў гэты момант жывуць сучаснікі пісьменніка і якія ім закранаюцца. Хто яшчэ з нашых празаікаў мог бы сёння прэтэндаваць у гэтых адносінах на ролю суперніка Шамякіна? Бадай, ніхто". (Ф. Куляшоў)

"Папулярнасць пісьменніцкага імя Івана Шамякіна звязана з тым, што ён умее апавядаць пра сённяшні дзень чалавека, яго турботы, пачуцці і думкі, пра яго маральны і псіхалагічны стан так, каб захапіць чытача глыбокім сэнсам убачанага, адкрыць яму заканамернасць руху грамадства і гэтым самым дапамагчы заняць правільную пазіцыю ў жыцці, знайсці хутчэйшую дарогу да ўласнага ўнутранага і грамадзянскага самавызначэння". (В. Каваленка)

Не, класікі не паміраюць -

Такі іх бессмяротны род.

Што напісаць

Не паспяваюць,

За іх дапісвае народ. (В. Лукша)

Максім Танк

"Максім Танк - паэт магутнага паэтычнага таленту, глыбока нацыянальны і самабытны. Краіна ягонай паэзіі надзвычай вялікая і цікавая. А ў цэнтры гэтай краіны ляжыць паэтычная зямля Беларусі. " (В. Рагойша)

"Паэзія Максіа Танка трывала і неад'емна ўвайшла ў духоўнае жыццё нашага народа - так, як у хату ўваходзіць хлеб надзённы. " (М. Арочка)

"Шырыня ў вершах Максіма Танка цудоўная!" (Я. Купала)

"З паэзіі Максіма Танка паўстае вобраз роднай зямлі, радзімы - бясконца прыгожай, мілай сэрцу, неад'емнай ад усяго, з чым і дзеля чаго жывеш..." (В. Бечык)

Пімен Панчанка

"Пімен Панчанка як ніхто з іншых паэтаў ведае і адчувае, што трэба людзям у дадзены момант іх гістарычнага існавання і чаго ўжо не трэба, што падлягае пафаснаму праклёну навек". (В. Быкаў)

"Пімен Панчанка мае вострае, жывое адчуванне сучаснасці, якое, у спалучэнні з выдатным майстэрствам, з неаслабнай патрабавальнасцю мастака да самога сябе, дае нам паэзію высокага класа, паэзію народную, жывучую". (Я. Брыль)

"Слова Пімена Панчанкі творыцца ў атмасферы абсалютнай маральнасці і безагляднай шчырасці - без выхвалення і какетлівасці, асцярожнай аглядкі і разліку". (В. Бечык)

"Вершы Пімена Панчанкі ваеннага часу, самыя пранізлівыя, самыя адкрытыя, увайшлі ў залаты фонд усесаюзнай паэзіі”. (Р. Барадулін)

"Любоў да жыцця — ва ўсіх яго праявах — вось што ў вышэйшай ступені ўласціва П. Панчанку і яго востраадчувальнаму радку". (У. Гніламёдаў)

Янка Брыль

"Хочаце ведаць, што такое беларус? Дык у творах Янкі Брыля ён вам сам пра сябе раскажа. Углядзіцеся толькі ў яго больш уважліва, услухайцеся ў яго гаворку, мясцовыя і немясцовыя гісторыі, і вы сэрцам адчуеце яго паэтычную жыццяздольнасць, якую нішто не знішчыць". (А. Адамовіч)

"У ім таленавіта, шчасліва, зайздросна спалучаюцца актыўная, яркая чалавечая асоба і выдатны пісьменнік". (М. Стральцоў)

"Я люблю Янку Брыля-чалавека, яго высакародства і дасціпны, не папсаваны таннай парадаксальнасцю розум. І яшчэ - пачуццё годнасці, развітае роўна настолькі, колькі трэба моцнаму, упэўненаму ў сабе чалавеку. Роўна столькі, колькі трэба для самаабароны і для сцвярджэння дабраты". (М. Стральцоў)

"Я з вогненнай вёскі..." - твор, у якім упершыню ў дакументальным жанры вайна падаецца вачыма мірнага насельніцтва, ахвяр агрэсіі". (В. Ляшук)

Іван Мележ

"Працаваў у літаратуры ён сур'ёзна, добрасумленна, самаахвярна, думаў аб жыцці і літаратуры ён маштабна, глыбока, мудра, з дзяржаўным размахам, з сапраўдным грамадзянскім неспакоем і заклапочанасцю". (Н. Гілевіч)

"Іван Паўлавіч цярпець не мог і ў жыцці, і ў літаратуры грубасць, пошласць, кар'ерызм, мяшчанства... У сваіх ацэнках Іван Паўлавіч быў непахісны, і ніякія закулісныя размовы не ўплывалі на іх". (Лідзія Пятроўна Мележ, жонка)

"Іван Мележ... Ён быццам пасланы быў у жыццё, у свет той зямлёй, дзе нарадзіўся, каб расказаць людзям, што гэта за край такі паляшуцкі (а шырэй - беларускі) і што за людзі яны, тыя палешукі, тыя беларусы, каб расказаць усяму свету, хто мы, беларусы, адкуль і куды ідзём, што нясём чалавецтву. Паведаць пра ўсё гэта па-свойму, па-мележаўску..." (А. Адамовіч)

"Яго душа была багатая, вочы вострыя і мудрыя, розум аналітычны, рука нястомная. Колькі засталося няздзейсненых планаў, як бы яшчэ ўзбагацілася наша літаратура!" (П. Панчанка)

"Пісьменнікам Мележа, як і шмат каго, зрабіла вайна. А дакладней - усё, што на той вайне перажыта было, адчута, перадумана, убачана". (А. Адамовіч)

Рыгор Барадулін

"Пра паэзію Барадуліна і яго самога можна гаварыць бясконца, ды ўсё роўна сказанае не вычарпае яго сутнасці. Барадулін як чалавек і паэт невычэрпны. Бо ён арганічна таленавіты. І яшчэ ён зменлівы. Зменлівы, як кожная жывая істота, як талент, які бярэ ад жыцця на шматпакутнай сваёй зямлі пад сонцам любае Бацькаўшчыны". (В. Быкаў)

"Рыгор Барадулін - паэт яркага, надзіва шматграннага таленту". (А. Астравух)

"Не пачуць яго немагчыма". (А. Сямёнава)

"Барадулінская паэзія - гэта перш за ўсё паэзія факта. Непадробнай пячаткай майстра служаць самі творы, у якіх нечаканая рыфма, выяўленчасць малюнка, энергічны рытм пазнаюцца адразу ж, з першых радкоў". (А. Астравух)

"Творчасць Рыгора Барадуліна - гэта споведзь душы. Споведзь шчырая, гарачая, сыноўняя". (А. Астравух)

Васіль Быкаў

Даруй, Васіль, за ўсё, што перанёс,

За ворагам нанесеныя раны,

За брудныя пляўкі з тэлеэкрану,

За слёзы ўшацкіх ссечаных бяроз.

Даруй, што ўсе свае зямныя дні

Ты азіраўся з горыччу міжволі

На памяці закінутае поле

І спадзявання спаленыя пні.

Даруй за наш нялітасцівы час,

За ціхае кананне роднай мовы,

За ўдзячнасці запозненыя словы. (Г. Бураўкін)

"У канцы кожнага крыжовага шляху – усё ж такі святло, святло надзеі, святло шчасьця. Гэтае святло ў канцы крыжовага шляху нашага Васіля гарыць і сёння ў гэтых свечках і ў нашых сэрцах. І так будзе заўсёды”.

(В. Тарас)

Нечысць на зямлю бяду наклікала.

Перагарадзіла белы дзень гара.

Засталася Беларусь без Быкава -

Беднай хатай

Без Гаспадара. (Р. Барадулін)

Вы кажаце: вяртаюцца здалёку,

ды не вяртаюцца зглыбоку-змроку.

Ды ён не там, дзе змрок, дзе тлен i тло.

Ён тут, дзе дух жывы, дзе рух i дзе святло. (А. Вярцінскі)

"Васiль, як яшчэ ў школу хадзiў, вершы спрабаваў пiсаць. Але хаваў iх — каб нiхто не бачыў. А я ж цiкаўная была — шукала-шукала i знайшла. Селi мы з Надзькай — стрыечнай сястрой маёй — i пачыталi тыя вершы. Пра што яны былi, ужо не памятаю. Але Васiль iх нават у "Пiянер Беларусi" пасылаў. I нешта яму адтуль адказалi непрыемнае, што ён такi засмучаны быў!.. Дзе тыя вершы падзелiся?.. Знiшчыў ён iх, напэўна... Яшчэ Васiль дзённiк вёў. Я яго таксама адшукала, i мы яго з Надзькай зноў пачыталi. I пiсаў ён там пра нейкую дзяўчыну, але не iмя, а толькi лiтары — "Н.К". А я i зразумела, што гэта Надзя Кананок, якая з iм у адным класе вучылася. I аднойчы Васiль сядзiць — а мы з сястрыцай з печы выглядаем i панаджваем яго: "Васiль-ка, На-Ка!" Ён так на нас строга зiрнуў!.. I здагадаўся, што мы ягоныя вершы чыталi. Сшытак схаваў у iншае месца — ды так, што я шукала-шукала i не знайшла. " (В. Быкава, сястра пісьменніка)

"Быкаў заўсёды смела выходзіў насустрач чытачу. Ён верыў: выказаная праўда жыцця не павінна прапасці марна. Рана ці позна яна выкліча душэўны водгук, павядзе за сабой, зменіць густы, пашырыць далягляд чалавека". (В. Каваленка)

"Быць самім сабой, выявіць сваю чалавечую існасць, стаць узорам годных паводзін для іншых - у гэтым бачыць высокі кодэкс чалавечнасці пісьменнік Васіль Быкаў". (М. Тычына)

 

Уладзімір Караткевіч

"У сюжэце паэмы ("Слова пра чалавечнасць") спляліся эпізоды сямейна-бытавой драмы з меладраматычнай развязкай". (Алег Лойка)

"Калі кнігі Караткевіча прачытае чалавек з далёкага краю, які ніколі не быў у нас, то нават і ён пранікнецца павагай да гэтай зямлі, да яе людзей, палюбіць іх". (С. Законнікаў)

"Творчасць Уладзіміра Караткевіча - прыкметная з'ява беларускай літаратуры XX стагоддзя. Усім лепшым, што створана гэтым пісьменнікам (а ён плённа працаваў як паэт, празаік, драматург, эсэіст, публіцыст, літаратурны крытык, перакладчык і сцэнарыст), магла б ганарыцца любая высокаразвітая сучасная літаратура". (А. Верабей)

"Нястомны вандроўнік і працаўнік, літаратар, які пастаянна і грунтоўна працуе над сабой, чалавек невычарпальна

светлага настрою, які ўмее смяяцца як дзіця, усёй душой любіць родных людзей, родную зямлю, - такім яго ведаюць многія". (Я. Брыль)

"Уладзімір Караткевіч валодаў непаўторным і дзівосным талентам, здольнасцю бачыць ідэальнае і гарманічнае ў чалавеку, жыцці і прыродзе. Аўтар адчуваў прыгожае ў жыцці. Аднак гэта было не спакойнае сузіранне навакольнага свету. Яго трывожыла праяўленне бездухоўнасці ў людзях, ён абуджаў у чалавеку добрае і чалавечнае. Пісьменнік быў непрымірымы да зла ва ўсіх формах яго праяўлення, ён змагаўся за чалавека, хацеў бачыць яго лепшым і прыгажэйшым". (А. Верабей)

"Скарына, Каліноўскі і Караткевіч апярэджвалі свой час. Прытым намнога. І таму іх не разумелі, і таму ім цяжка жылося". (А. Мальдзіс)

"Вялікае багацце творчасці Уладзіміра Караткевіча з'яўляецца нашым неацэнным духоўным скарбам, які заўсёды будзе надзейным апірышчам для тых, каму дарагая Беларусь, яе гісторыя і яе будучыня". (Д. Бугаёў)

"Творы Уладзіміра Караткевіча з захапленнем чытаюць розныя людзі, рознага веку і густаў, але, мне думаецца, большасць ягоных кніг знойдзе свой удзячны водгук у маладых сэрцах. Ён сам быў да скону сваіх дзён надта малады па натуры і ведаў, чым крануць маладыя душы. Сапраўды, высокае пробы рамантызм яго апавяданняў і вершаў, непадробны драматызм яго гістарычных твораў, шчыры і сумленны роздум ягоных эсэ - вось той дабрадзейны падмурак, на якім грунтуецца чытацкая прыхільнасць да яго. І ў яго будуць вучыцца наступныя пакаленні беларускіх літаратараў". (В. Быкаў)

"Караткевіч быў. Ён годна пражыў свае амаль 54 гады і пакінуў значны след у мастацкай гісторыі Беларусі.

Караткевіч ёсць. Яго творы нараджаюць усё больш і больш сапраўдных беларусаў.

Караткевіч будзе. Пройдзе не так шмат часу, і яго думкі заззяюць на небасхіле духоўнага жыцця сапраўды вольнай і незалежнай Беларусі. А дзеля гэтага ёсць "адзіна годны шлях: служыць айчыне да крывавага поту, не чакаючы ўзнагароды ад людзей і лёсу, проста таму, што іначай нельга. Іначай - сорам. І не апраўданне ганебнаму ўчынку ў тым, што "яны самі так хочуць". Сорам - самім так хацець". (П. Жаўняровіч)

"...Караткевіч заўсёды застаецца арыгінальным, ён не паўтарае іншых, хоць, па сутнасці, стварае мастацкую гісторыю Беларусі. I яго творы сталі адкрыццём у сучаснай беларускай літаратуры, арганічна ўліліся ў сусветны літаратурны працэс з яго ідэйна-мастацкімі пошукамі, сталі ў адным шэрагу з арыгінальнейшымі ўзорамі сусветнай мастацкай літаратуры". (А. Сцяпанава)

"Кожнае цэлае ўтвараецца з адзінкавага і асобнага. Дык хто ж ён, Уладзімір Караткевіч? Найперш - аршанскі Рыцар, Беларус! Прарок, усіх народаў і нацый Заступнік, прыўкрасны і мужны Пісьменнік". (В. Шынкарэнка)

"Творы У. Караткевіча аб каханні, кажучы словамі В. Бялінскага, - гэта мелодыя сэрца, музыка душы, якая не перакладаецца на чалавечую мову і тым не меней заключае ў сабе цэлую аповесць…" (А. Русецкі)

"Вершатворчасць Караткевіча з'яўляецца кардынальнай часткай яго літаратурнай спадчыны. У ёй мы сустракаем непасрэдныя i арыгінальныя вобразы, велізарную асабістую захопленасць, што вядзе да гіпербалізацыі, як i да прымяншэння, шырокую палітру фарбаў i пільны, i назіральны да падрабязнасцей i дэталей позірк. Таксама надзвычай прывабліваюць безупынная інтэлектуальная дапытлівасць Караткевіча, яго тонкае адчуванне гісторыі i, больш за ўсё, яго нястомны клопат аб будучай культуры сваёй радзімы". (А. Мак-Мілан)

"Творчасць Уладзіміра Караткевіча пры ўсёй яе традыцыйнасці ўсё ж адметная ў беларускай літаратуры. Сюжэты, матывы і вобразы яго твораў вылучаюцца перш за ўсё на фоне той сялянскай тэматыкі, якая здаўна панавала ў нашым прыгожым пісьменстве". (А. Века)

Просмотров: 7926